Thu hồi nợ doanh nghiệp là việc làm nhằm đảm bảo các chủ nợ là doanh nghiệp đòi lại được khoản tiền đã cho vay, tiền bán hàng hóa hay cung cấp dịch vụ nhưng chưa được thanh toán đúng hạn. Việc đặt ra Chiến lược pháp lý trong thu hồi nợ doanh nghiệp là một nhu cầu thiết yếu nhằm chuẩn hóa, thống nhất và thực hiện chủ yếu qua ba hình thức: Đàm phán, hòa giải hoặc khởi kiện. Chiến lược pháp lý này nhằm đảm bảo quyền lợi cho doanh nghiệp hợp pháp và công bằng, đồng thời giảm thiểu rủi ro và thất thoát về tài sản. Thế nhưng như thế nào là một Chiến lược pháp lý trong thu hồi nợ doanh nghiệp chuẩn hóa, tuân thủ các quy định của pháp luật vẫn là câu hỏi khó cho các doanh nghiệp có nhu cầu thu hồi nợ? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn đọc góc nhìn toàn diện, sâu sắc về Chiến Lược Pháp Lý Trong Thu Hồi Nợ Doanh Nghiệp: Đàm Phán, Hòa Giải Và Hay Khởi Kiện?
Thu hồi nợ doanh nghiệp và Chiến lược pháp lý trong thu hồi nợ doanh nghiệp là gì?
Thu hồi nợ doanh nghiệp hay còn được gọi là thu hồi công nợ, là việc doanh nghiệp yêu cầu khách hàng, khách nợ thực hiện thanh toán các khoản tiền, tài sản đã đến hạn hoặc đã quán hạn thanh toán theo thỏa thuận trước đó giữa các bên, hoặc thông qua quyết định của cơ quan có thẩm quyền như Tòa án, Trọng tài thương mại.
Có nhiều hình thức thu hồi công nợ khác nhau tùy theo con nợ cũng như là quy trình thu hồi nợ riêng của các doanh nghiệp. Trong số đó hình thức thu hồi nợ doanh nghiệp bằng pháp lý đặc biệt thường được các doanh nghiệp sử dụng. Thu hồi nợ doanh nghiệp bằng pháp lý là một hình thức thu hồi nợ căn cứ vào quy định của thỏa thuận hoặc hợp đồng giữa các bên, theo quy định của pháp luật. Do tính chất yêu cầu trả nợ là một yêu cầu thực hiện nghĩa vụ hợp đồng của doanh nghiệp với bên có nghĩa vụ trả nợ, chính vì thế khi xây dựng chiến lược pháp lý trong thu hồi nợ doanh nghiệp cần phải thực hiện linh hoạt, khéo léo bằng các phương thức: Đàm phán, hòa giải và khởi kiện. Mỗi phương pháp đóng vai trò cũng như có mức độ nghiêm trong khác nhau mà khi áp dụng cần phải cân nhắc đến nhiều yếu tố nhằm đạt được mục đích cuối cùng là đòi nợ đúng hạn, tránh gây ra thất thoát tài sản.
Phương thức đàm phán
Phương thức đàm phán là phương thức cơ bản nhất, dựa trên tinh thần thiện chí thỏa thuận giữa các bên và thường được ưu tiên áp dụng trong các giai đoạn ban đầu của một chiến lược pháp lý trong thu hồi nợ doanh nghiệp.
Về ưu điểm:
Đây là giai đoạn còn nhiều khả năng và không gian để doanh nghiệp và con nợ thỏa thuận nhằm đưa ra phương án trả nợ tốt nhất cho cả đôi bên, chính vì thế phương pháp này đáp ứng được các lợi ích sau:
Tính chất đơn giản: Các bên chỉ cần ngồi lại thỏa thuận về việc trả nợ, không cần phải thông qua thủ tục quá phức tạp trừ sự giao tiếp giữa các bên.
Giảm thiểu mức độ rạn nứt trong quan hệ đối tác: Đối với thu hồi nợ, đa số các khách nợ là các đối tác lớn, các nhà cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ,… Việc chỉ đảm phán nhằm thể hiện thiện chí giữ vững mối quan hệ kinh doanh và đồng thời đòi nợ đúng hạn cho doanh nghiệp.
Về nhược điểm và một số rủi ro
Việc đàm phán và thương lượng luôn có những rủi ro và nhược điểm có thể lường trước được, một số rủi ro và nhược điểm có thể xảy ra như sau:
Phụ thuộc vào khả năng tài chính và thiện chí của các bên tại thời điểm đàm phán.
Kỹ năng đàm phán của các bên nhằm giải quyết công nợ theo yêu cầu trả nợ;
Vị trí địa lý giữa các bên đối tác không thuận tiện cho việc gặp gỡ trực tiếp để thương lượng, đàm phán;
Thiếu tính đảm bảo và tính bắt buộc thực hiện với con nợ.
Phương thức hòa giải
Hòa giải là một phương thức giải quyết tranh chấp được pháp luật quy định tại Nghị định số 22/2017/NĐ-CP[1], theo đó, điểm đặc biệt của phương thức này là sự xuất hiện của hòa giải viên thương mại làm trung gian hòa giải hoặc hỗ trợ giải quyết. Nói cách khác, phương thức hòa giải là việc các bên thỏa thuận tìm một bên trung gian giải quyết hoặc hỗ trợ giải quyết việc thu hồi nợ công.
Về ưu điểm:
Đây là giai đoạn mà mối quan hệ giữa các bên có phần cân bằng giữa tinh thần hợp tác, tự nguyện thỏa thuận, giữ được mối quan hệ hợp tác kinh doanh đối và mức độ nghiêm trọng cao hơn do có sự xuất hiện của một bên trung gian. Cũng tương tự phương thức thương lượng, hòa giải có một số ưu điểm sau:
Có quy định rõ ràng để các bên căn cứ thực hiện thủ tục hòa giải: Căn cứ quy định của Luật Thương mại cũng như Nghị định 22/2017/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 112/2025/NĐ-CP).
Thực tế hiện nay có nhiều hòa giải viên, trung tâm hòa giải uy tín, có kinh nghiệm để thuyết phục, thương lượng với con nợ trong việc giải quyết khoản nợ do thị trường ngày càng mở rộng và phát triển.
Giữ được tinh thần thiện chí, hợp tác và linh hoạt trong quá trình yêu cầu hòa giải để giải quyết khỏa nợ.
Về nhược điểm và một số rủi ro
Phương thức hòa giải cũng có một số khuyết điểm cần phải cân nhắc trong quá trình áp dụng vào chiến lược pháp lý thu hồi nợ doanh nghiệp như:
Phụ thuộc nhiều vào khả năng tài chính của bên nợ: Việc thực hiện thêm thủ tục hòa giải sẽ làm tăng thêm chi phí vào việc đòi nợ một khoản tiền nhất định dẫn đến sự e dè của con nợ.
Thủ tục có phần phức tạp hơn đàm phán, thương lượng và phải tuân thủ quy định pháp luật trong suốt quá trình.
Phương thức khởi kiện
Thường là phương án cuối cùng của một chiến lược pháp lý để thu hồi nợ doanh nghiệp, việc khởi kiện đưa doanh nghiệp và con nợ vào một thủ tục tố tụng dân sự tại tòa án hoặc tố tụng trọng tài (nếu các bên có thỏa thuận) và phụ thuộc vào phán quyết của cơ quan có thẩm quyền để đòi khoản tiền nợ. Khởi kiện thường được doanh nghiệp áp dụng khi việc đàm phán, hòa giải không thành.
Về tố tụng trọng tài: Theo quy định, doanh nghiệp và con nợ phải có thỏa thuận về trọng tài để giải quyết tranh chấp trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp[2]. Ngoài ra, tranh chấp khoản nợ phải phát sinh từ hoạt động thương mại như mua bán hàng hóa, dịch vụ. Phán quyết của trọng tài có giá trị chung thẩm, tức là không thể kháng cáo, chính vì thế, doanh nghiệp nếu nhận được phán quyết thu hồi khoản nợ có quyền yêu cầu thi hành án để thu hồi. Khởi kiện bằng trọng tài thường có ưu điểm là tốc độ giải quyết tranh chấp nhanh.
Về tố tụng tại Tòa án: Nếu các bên không có thỏa thuận giải quyết tranh chấp công nợ tại trọng tài thì doanh nghiệp có thể khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền để yêu cầu thanh toán nợ. Sau thủ tục giải quyết Sơ thẩm và Phúc thẩm, bản án của tòa án có hiệu lực và doanh nghiệp có thể yêu cầu thi hành án để yêu cầu con nợ trả tiền theo bản án đã tuyên.
Cả hai phương thức trên đều có ưu điểm là doanh nghiệp có quyền yêu cầu Tòa án, trọng tài áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời để đảm bảo thanh toán nợ hay yêu cầu thi hành án để đảm bảo nghĩa vụ trả nợ bắt buộc của con nợ. Tuy nhiên đi kèm với đó là quá trình khởi kiện, thu thập chứng cứ, hồ sơ tài liệu theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự cũng như pháp luật trọng tài. Mà rủi ro lớn nhất chính là mối quan hệ kinh doanh, hợp tác với khách có rủi ro rất cao là chấm dứt. Chính vì thế, phương thức khởi kiện luôn là phương án cuối cùng của doanh nghiệp trong việc xây dựng chiến lược pháp lý trong thu hồi nợ doanh nghiệp.
Chiến lược pháp lý trong thu hồi nợ doanh nghiệp: Đàm phán, hòa giải hay khởi kiện?
Từ những phân tích ở trên, có thể thấy rằng không có một chiến lược pháp lý nào là tốt nhất, cũng như không có phương thức nào là hiệu quả hoàn toàn trong mọi trường hợp. Mọi phương thức đều có ưu và nhược điểm tùy vào tình huống thực tiễn của doanh nghiệp. Chính vì thế, doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược pháp lý trong thu hồi nợ một cách phù hợp, tuân thủ nguyên tắc và quy định của pháp luật cũng như là sử dụng linh hoạt các công cụ. Một số nguyên tắc để áp dụng các phương thức hợp lý trong xây dựng chiến lược như sau:
Phương thức đàm phán và hòa giải được áp dụng khi khách nợ có thiện chí muốn thương lượng và đàm phán về khoản nợ;
Phương thức khởi kiện chỉ áp dụng khi doanh nghiệp cần thu hồi khoản nợ mà khách nợ không có thiện chí trả nợ hoặc thỏa thuận lại.
Các phương thức được áp dụng dựa trên đánh giá về khả năng thanh toán, thiện chí và mức ưu tiên của các nhóm nợ, giá trị của khoản nợ với doanh nghiệp.
Áp dụng phương thức để đòi nợ phải phù hợp với tính chất, mức độ của sự việc và cân đối với chi phí thu hồi nợ có thể phải bỏ ra.
Tựu chung lại, chiến lược pháp ly trong thu hồi nợ hiệu quả là một lời giải bức thiết và cấp bách đối với các doanh nghiệp trong bối cảnh hiện nay. Có một chiến lược hiệu quả, hợp lý không chỉ khiến cho nội bộ doanh nghiệp xử lý các hợp đồng, thỏa thuận vay nợ tốt hơn mà còn góp phần điều tiết các mối quan hệ với của doanh nghiệp với bên nợ như khách nợ, đối tác. Mà trong đó, việc lựa chọn phương thức đàm phán, hòa giải hay tranh tụng sao cho phù hợp với tình huống thực tiễn chính là chiếc chìa khóa để giải quyết vấn đề hiệu quả.
Trên đây là nội dung khái quát liên quan đến Chiến Lược Pháp Lý Trong Thu Hồi Nợ Doanh Nghiệp: Đàm Phán, Hòa Giải Hay Khởi Kiện? mà Phước và Các Cộng Sự chia sẻ đến bạn đọc. Nếu Quý khách hàng gặp bất kỳ khó khăn nào liên quan đến lĩnh vực pháp lý, vui lòng liên hệ chúng tôi. Phước và Các Cộng Sự là một công ty luật được thành lập tại Việt Nam và hiện có gần 100 thành viên đang làm việc tại ba văn phòng Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội và Đà Nẵng. Phước và Các Cộng Sự cũng được đánh giá là một trong những công ty luật có đội ngũ nhân viên chuyên sâu trong lĩnh vực pháp lý hàng đầu tại Việt Nam mà có các lĩnh vực hành nghề được đánh giá đứng đầu trên thị trường pháp lý như Lao động và Việc làm, Thuế, Mua bán và Sáp nhập, Tranh tụng. Chúng tôi tự tin là một trong những Công ty Luật cung cấp dịch vụ pháp lý tốt nhất đến Quý khách hàng.
[1] Khoản 1 Điều 3 Nghị định 22/2017/NĐ-CP
[2] Điều 5 Luật Trọng tài thương mại năm 2010
